Çiçek ve Difteri Hastalığı (Fowl-pox)
Etken pox grubundan bir virüstür. Etkenin kanatlılarda hastalık yapan ve immunolojik yönden birbirine yakın 4 suşu vardır:
Tavuk çiçek virüsü
Hindi çiçek virüsü
Kanarya çiçek virüs
Güvercin çiçek virüsü
Kanarya çiçek virüsü hariç diğerleri tavuk, hindi ve güvercinlerde patojendir.
Hastalık Oluşumu ve Semptomlar
Hastalık yavaş yayılır. Sivrisinekler önemli bir bulaşma kaynağıdır. Hastalığın iki formu vardır:
a- Çiçek: Deride nodüler lezyonlar yapar.
b-Difteri: Göz, burun ve ağızda ve boğazda sarımtırak pseudo-membranlı olan formudur.
Hastalık kanatlı hayvanlarda her yaşta görülebilir. Hastalığın çiçek şeklinde özellikle derinin tüysüz bölgelerinde, başta, gaga ve göz kenarları ile ibik ve sakallarda çiçek lezyonlarına rastlanılır. Difteri şekli daha ziyade ağız mukozasında görülür. Tavuklarda lezyonlar larinks ve trachea’ya kadar uzanır, hindilerde kursaktada vardır. Yumurta veriminde düşme görülür.
Hastalığın ayrıca nezlevi (okonazal) ve dahili şekilleride vardır. Nezlevi formda hayvanın burun ve gözleri kapalıdır. Göz ve burun akıntısı mevcuttur.
Tanı
Ağızda ve başta çiçek lezyonları karakteristiktir. Difteri formu mycotoxicozis ve laringotrahitis ile karışabilir. Kesin tanı için LT aşısından önce laboratuara doku örneği alınır.
Korunma
Koruyucu amaçla tavuk ve güvercin virüslerinden hazırlanan aşılar kullanılır. Tavuk çiçek virüsü aşısı, yalnız 6-8 haftalıktan büyük olan hayvanlara uygulanır, çünkü piliçlerde enfeksiyona neden olur. Hastalık çıkan kümeslerde tavuk çiçek aşısı tehlikelidir. Patojenitesi daha az olan güvercin çiçek aşısı tercih edilir. Ancak kazanılan bağışıklık kuvvetli değildir. Aşılar ya tüy folliküllerine fırça ile sürülür veya kanat zarına iğne ile batırılarak uygulanır. Anaçlar 20 haftalığa gelmeden önce 2 defa aşılanmalıdır. Ayrıca sivrisineklerle mücadele yürütülmelidir.